به گزارش گروه اقتصادی پایگاه خبری تحلیلی مرزداران؛ گذرگاه مرزی بازرگان، یکی از مهمترین گمرکات کشور، در شهرستان ماکو، استان آذربایجان غربی قرار دارد و به عنوان تنها مرز ۲۴ ساعته بینالمللی ایران و ترکیه شناخته میشود.
این مرز که در سال ۱۳۰۵ تأسیس شد، در سمت ترکیه با نام «مرز گوربولاغ» شناخته میشود و از آن زمان تاکنون نقش محوری در تجارت مرزی ایران ایفا کرده است این گذرگاه در محدوده منطقه آزاد ماکو قرار دارد و یکی از اصلیترین مبادی ارتباطی ایران با ترکیه و سایر کشورهای حوزه اوراسیا و قفقاز محسوب میشود.
استان آذربایجان غربی، با در اختیار داشتن پنج پایانه مرزی مهم، ظرفیتهای بالایی در زمینه تجارت خارجی و دسترسی به بازارهای جهانی دارد. علاوه بر مرز بازرگان، این استان شامل مرزهای رازی در خوی، سرو در ارومیه، صنم بلاغی در پلدشت و تمرچین در پیرانشهر است در میان این پایانهها، مرز بازرگان با حجم بالای تجارت، بالاترین میزان تبادلات تجاری را در میان گمرکات مرزی ایران با کشورهای همسایه به خود اختصاص داده است این مرز همچنین به عنوان نقطه انتهایی مسیر تاریخی جاده ابریشم در ایران شناخته میشود، مسیری که از پل خاتون در مرز ترکمنستان آغاز شده و از استانهای مختلف ایران عبور کرده و به آذربایجان غربی میرسد.
با وجود این ظرفیتهای بزرگ تجاری، مشکلاتی نیز در مرز بازرگان وجود دارد که تأثیر زیادی بر روند ترانزیت کالا دارند یکی از این مشکلات، اجرای قانون «فول باک» در گمرک است این قانون به رانندگان کامیونهای ترانزیتی که قصد خروج از مرز را دارند، الزام میکند که باک خودروهای خود را به طور کامل و با نرخ سوخت مرزی پر کنند این قانون، که هدفش مقابله با قاچاق سوخت عنوان شده است، مشکلات زیادی برای رانندگان ایجاد کرده است بهویژه این که رانندگان مجبورند گازوئیلی را که در داخل کشور با نرخ ۵۵ هزار تومان خریداری میکنند، هنگام خروج از مرز با قیمتهای بسیار بالاتر بپردازند. این تفاوت قیمت، به ویژه برای رانندگانی که درآمد ماهیانهشان به سختی هزینههایشان را پوشش میدهد، یک بار مالی سنگین به حساب میآید.
علاوه بر این، اگر رانندگان باک خود را به طور کامل پر نکنند، ممکن است تا ۳۰ میلیون تومان جریمه شوند که برای بسیاری از رانندگان قابل تحمل نیست این جریمههای سنگین موجب شده است که بسیاری از رانندگان تصمیم به ترک شغل خود بگیرند و ادامه فعالیت در این حوزه را غیر اقتصادی بدانند در حالی که مسئولان اجرای این قانون را به عنوان اقدامی در جهت مبارزه با قاچاق سوخت عنوان میکنند، این پرسش مطرح است که آیا الزام به پر کردن کامل باک خودروها واقعا میتواند قاچاق سوخت را متوقف کند؟ بسیاری از کارشناسان بر این باورند که این قانون، بدون راهکارهای جامع و تکمیلی برای مقابله با قاچاق، تنها فشار مضاعفی بر رانندگان و تجارت مرزی وارد میکند و باید تدابیر کارآمدتری برای حل این معضل اندیشیده شود.
اجرای طرح «فول باک» در مرزها موجب نگرانی رانندگان کامیونها
شرکت ملی پخش سوخت دو گزینه را برای رانندگان کامیون در نظر گرفته است یا باید باک کامیون را کامل از مرز پر کنند و یا اینکه طول، عرض، ارتفاع و حجم باک خودرو محاسبه شده و بر اساس آن راننده جریمه میشود.
در طرح «فول باک» که از مصوبات ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز کشور به استانداریها ابلاغ شده است، رانندگان کامیونهای ایرانی هنگام خروج از مرز باید باک خود را با قیمت مرزی پر کنند که بسیار بالاتر از قیمت سوخت در داخل کشور است.
سؤال اصلی این است که این اقدام با کدام قوانین داخلی یا بینالمللی سازگار است؟ چرا که رانندگان برای پر کردن باک کامیون خود با گازوئیل که در داخل کشور لیتری ۳۰۰ تومان به صورت سهمیه و لیتری ۶۰۰ تومان به صورت آزاد خریداری میشود، مجدداً در مرز جریمه میشوند در حالی که نرخ مرزی گازوئیل ۵۵ هزار تومان است.
این وضعیت باعث شده که رانندگان ایرانی که سالها در این بخش سرمایهگذاری کردهاند، به علت این سیاستها قادر به رقابت با کامیونهای خارجی نباشند. به همین دلیل در برخی مناطق مرزی، بارهای صادراتی روی زمین ماندهاند.
مشکل رانندگان ایرانی به دلیل اجرای طرح فول باک در ترکیه
سید سعید هاشمی، رئیس انجمن صنفی وسایط نقلیه سنگین ماکو، در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبر تحلیلی حرف رُک، به بررسی مشکلات ناشی از اجرای طرح فول باک در مرز ایران و ترکیه پرداخت.
وی اظهار داشت: کشور ترکیه به طور ناگهانی تصمیم به اجرای این طرح گرفت و در همین راستا سوخت یارانهای را حذف کرده و هزینه جریمه سوخت را به ۲۸ لیر به ازای هر لیتر رساند.
هاشمی تأکید کرد: در صورتی که کشوری قصد اجرای چنین طرحهایی در مرز مشترک با دیگر کشورها داشته باشد، باید این موضوع را حداقل یک ماه قبل به دولت جمهوری اسلامی ایران اطلاع دهد تا مشکلاتی مانند این پیش نیاید.
وی همچنین توضیح داد: با اجرای این قانون، رانندگانی که در حال حاضر در مرز ترکیه حضور دارند و کالاهایی به مقصد استانبول بار زدهاند، با مشکل مواجه شدهاند.
به گفته هاشمی، هر راننده به ازای هر لیتر سوخت در خاک ایران باید ۵۵ هزار تومان پرداخت کند و در ترکیه، به دلیل قطع یارانه سوخت، رانندگان مجبور به پرداخت جریمهای معادل ۱۰۰ تا ۱۱۰ میلیون تومان هستند.
وی افزود: این شرایط باعث شده تا هر راننده مجبور شود مبلغی بین ۵۰ تا ۶۰ میلیون تومان از جیب خود پرداخت کند تا بتواند بار خود را در ترکیه تحویل دهد.
هاشمی از مسئولین درخواست کرد که هرچه سریعتر این مشکل را حل کنند تا از بروز اعتصابات و تنشهای بیشتر جلوگیری شود.
حسن علیزاده، یکی از رانندگان ترانزیت، در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی مرزداران درباره مشکلات موجود در مرز بازرگان اظهار کرد: در حال حاضر، ۵۵ میلیون تومان هزینه سوخت در ایران و همچنین جریمه پرداخت کردهام، اما باید ۱۱۰ میلیون تومان دیگر به طرف ترکیه پرداخت کنم.
وی افزود: با توجه به مشکلات پیش آمده عبور از مرز غیرممکن است. در حال حاضر منتظر هستیم تا ببینیم مسئولین چه تدابیری برای حل این مشکل اتخاذ خواهند کرد.
علی اقدم، یکی از رانندگان ترانزیت، در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی حرف رُک اظهار کرد: همانطور که هاشمی رئیس انجمن اعلام کرد، تمام رانندگان که ماشین خود را برای صادرات کالا بارگیری کرده و قرارداد امضا کردهاند، اکنون در مرز بازرگان زمینگیر شدهاند.
وی با اشاره به دلیل زمینگیر شدن کامیونهای ترانزیتی گفت: دلیل این امر این است که حمل و نقل برای آنها صرف نمیکند، چرا که علاوه بر هزینههای حمل و نقل، باید ۱۰۰ میلیون تومان جریمه پرداخت کنند.
علی اقدم افزود: ترکیه باید یک ماه قبل از اجرای طرح فول باک به ایران اطلاع میداد. اکنون رانندگان در پارکینگهای ترانزیت سرگردان ماندهاند، زیرا هزینههای حمل و نقل برای آنها مقرون بهصرفه نیست.
سوخت گران و جریمههای بیرحمانه؛ مشکلات رانندگان ترانزیت در مرز ترکیه
سعیدی یکی از رانندگان ترانزیت که خودروی وی در مجموعه آنا وطن پارک شده است، در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی مرزداران به مشکلات موجود در فرایند حمل و نقل ترانزیتی اشاره کرد.
وی در این خصوص اظهار داشت: کمر ترانزیت کاملاً شکسته است، چرا که سوختی که برای ترانزیت به سمت ترکیه داده میشود ۵۰۰ لیتر است و کامیونی که از مرز خارج میشود باید باک سوخت آن پلمب شده باشد. اما طرف ترکیه برای این مسئله جریمه دریافت میکند. در حالی که این گازوئیل متعلق به راننده ایرانی است و ترکیه هیچ سوختی به راننده نمیدهد، اما از هر راننده ۲۸ لیر به عنوان جریمه دریافت میشود.
وی افزود: این وضعیت نشاندهنده بیتوجهی مسئولین است و این حمالی بدون مزد تنها باعث شکستن کمر ترانزیت میشود.
سعیدی تصریح کرد: روز جمعه هفتم دیماه ساعت ۱۹:۳۳ که وارد پایانه مرزی بازرگان شدم فردا آن روز اعلام شد که قیمت هر لیتر گازوئیل ترکیه، ۲۷ لیر و خوردهای شده است و معافیت آن نیز برداشته شده است.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه بار خود را به سمت کشور بلغاری و رومانی ترانزیت میکنم ۱۱۰۰ لیتر گازوئیل داشتم که از ترس اینکه جریمه شوم، یک باک ۵۰۰ لیتری را باز کرده و در گاراژ آنا وطن گذاشتم و با ۶۰۰ لیتر سوخت میخواهم به مسیر خود ادامه دهم و این در صورتی است که باید هنگام بازگشت فول باک برگردم؛ علاوه بر این تقریباً ۵۰۰ یورو پول حق خاک ترکیه در رفت و برگشت باید پرداخت شو «۲۴۰ یورو رفت و ۲۴۰ یورو برگشت، جمعاً ۴۸۰ یورو».
سعیدی خاطر نشان کرد: به ازای هر لیتر گازوئیل ۲۷ لیر و خوردهای در خاک ترکیه باید جریمه پرداخت شود و لیتری ۵۵ هزار تومان در ایران جریمه گازوئیل بالاتر از ۵۰۰ لیتر پرداخت کردهام چرا که ۵۰۰ لیتر معافیت سوخت دارم.
وی ضمن ابراز ناراحتی تصریح کرد: ۱۷۰ میلیون تومان کرایهٔ ترانزیت بلغار دریافت کردهام؛ اما مبلغی حدود ۲۷۰ میلیون تومان کل هزینه میشود؛ لذا این ۱۰۰ میلیون مازاد را چه کسی باید جبران خسارت کند؛ مشکلات رانندگان ترانزیت اینجا زیاد است.
محسن تورانی، راننده ترانزیت از کرج، در گفتگو با خبرنگار مرزداران اعلام کرد: از ۱۲ روز پیش وارد پارکینگ آنا وطن شده و در این مکان زمینگیر است.
وی بیان کرد: برای خروج از کشور، ۳۰ میلیون تومان جریمه پرداخت کردهام؛ طبق توافقات قبلی، قرار بود همچون سنوات گذشته از ترکیه عبور کنم؛ اما اعلام شد که ترکیه از هر لیتر سوخت تقریباً ۲۸ لیر جریمه دریافت میکند.
تورانی اظهار کرد: با محاسبه این هزینه، برای یک باک کامل باید ۶۰ میلیون تومان جریمه پرداخت کنم، در حالی که کل کرایه ترانزیت من ۹۰ میلیون تومان است بنابراین، باید این سرویس به طور کامل رایگان بار به مقصد برسد و هیچ سودی برای ما ندارد.
جریمههای ترکیه، معضل جدید رانندگان ترانزیت
اسلام سلیمانی پور، راننده ترانزیت از قم، در گفتگوی با مرزداران اظهار کرد: در سمت ایران مشکلی از بابت گازوئیل وجود ندارد و تنها مشکل از طرف ترکیه است. ما همیشه جریمههای مربوطه را برای کشور خودمان پرداخت کردهایم. در حال حاضر، ۱۶۰ میلیون تومان کرایه ترانزیت دریافت کردهام، اما برای پرداخت برخی هزینهها باید از جیب خود نیز مبلغی پرداخت کنم.
وی افزود: ۱۲ روز است که ماشین من در مرز توقف کرده و امروز از شهرستان آمدم تا ماشین را روشن کنم تا باتریهای آن خالی نشوند. اما دوباره بدون هیچ نتیجهای به شهرستان برمیگردم. در طرف ایران هیچ مشکلی نداریم، اما مشکل اصلی در طرف ترکیه است. رانندگانی که به سمت اروپا ترانزیت دارند، باید هنگام رفتن یک جریمه بپردازند و هنگام بازگشت، جریمه دیگری به دلیل خالی بودن باک پرداخت کنند.
قاسمی تصریح کرد: اکنون ۱۲ روز است که هیچ جوابی به ما داده نشده است. ما ادعا نمیکنیم که درهای گمرک باید بسته شود، بلکه باید مشکل جریمههای سنگین رانندگان ترانزیتی حل شود. رانندگان توان پرداخت این جریمهها را ندارند کرایه دریافتی پاسخگوی پرداخت این جریمه نیست.
وی در پایان گفت: در گذشته، کشور ترکیه بابت سوخت ۱۶ لیر جریمه میگرفت و پس از خالی کردن بار، چیزی برای راننده باقی میماند، اما اکنون هیچ چیزی باقی نمیماند و باید راننده از جیب خود نیز هزینه کند. ترکیه جریمه تمام لیتر گازوئیل باک را از راننده دریافت میکند و علاوه بر آن، ۲۸ لیر به ازای هر لیتر سوخت جریمه دریافت میکند.
گرفتارشدن رانندگان ترانزیت ایرانی در دو کشور ایران و ترکیه و بدون حمایت
رضا فیاض نژاد، راننده ترانزیت اهل قم، در گفتگو با خبرنگار مرزداران از وضعیت دشوار رانندگان ایرانی در مرز بازرگان و مشکلاتی که در مسیر ترانزیت با آن روبرو هستند، خبر داد.
وی در ابتدا به قیمت بالای سوخت برای کامیونها اشاره کرد و گفت: قیمت یک باک ۷۰۰ لیتری گازوئیل در حال حاضر ۴۸ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است. در مسیر ترانزیت به سمت اروپا، رانندگان یک هزار و ۴۰۰ لیتر گازوئیل دریافت میکنند و برای هر لیتر گازوئیل باید تقریباً ۲۸ لیر جریمه بپردازند که معادل ۹۸ میلیون تومان میشود. این هزینههای سنگین، بار مالی زیادی را بر دوش رانندگان میگذارد، بهویژه آنکه این جریمهها هم هنگام رفت و هم هنگام بازگشت از سوی کشورهای مقصد دریافت میشود. بهعلاوه، در داخل ایران نیز برای کامیونهای ترانزیتی که به سمت اروپا میروند، جریمهای معادل ۳۰ میلیون تومان اعمال میشود.
فیاض نژاد ادامه داد: ۱۲ روز است که ما و همکارانم در مرز بازرگان گیر کردهایم. متأسفانه هیچکسی به وضعیت ما رسیدگی نمیکند. اگر کشور خودمان به داد رانندگان نرسد، در غربت چه کسی میخواهد به داد ما خواهد رسید.
وی تأکید کرد: رانندگان ترانزیت با مشکلات مالی زیادی روبرو هستند و باید علاوه بر هزینههای سنگین سوخت، جریمههای مختلفی را هم پرداخت کنند. من به عنوان یک جانباز ۳۲ درصد اهل قم که ۴۰ سال راننده ترانزیت بودم، در اینجا گیر کردهام و بسیاری از رانندگان دیگر هم وضعیت مشابهی دارند. همه رانندگان خانواده، قسط و بدهکاری دارند و در خانههایی که به ما وابسته هستند، چشم به راه ما هستند.
فیاض نژاد همچنین اشاره کرد: که به دلیل عدم اطلاعرسانی مناسب، بسیاری از رانندگان با مشکلات جدی در مرز مواجه شدند. این طرح جدید باید حداقل ۴۸ ساعت یا ۱۰ روز قبل از اجرایی شدن به ما اطلاع داده میشد. اما متأسفانه، زمانی که به مرز بازرگان رسیدیم، متوجه شدیم که تعرفهها تغییر کرده و باید این جریمهها را پرداخت کنیم.
فیاض نژاد به سیاستهای نادرست کشورهای همسایه نیز انتقاد کرد و گفت: ترکیه عمداً تصمیم گرفت که این تعرفهها را در اول تعطیلات میلادی اعمال کند. این کار باعث شد که بسیاری از رانندگان نتوانند به موقع به کشور بازگردند و در نهایت مشکلات اقتصادی برای کشور ایجاد شود.
وی اظهار داشت: در حالی که رانندگان ایرانی در کشور خود گرفتار شدهاند، برخی از همکاران در ترکیه وضعیت بسیار بدتری دارند. رانندگان ایرانی گیر افتاده در ترکیه اجازه ندارند جعبههای خود را برای برداشتن مواد غذایی باز کنند، از رستورانها استفاده کنند یا حتی از سرویسهای بهداشتی بهرهمند شوند. این شرایط بسیار سخت و غیر قابل تحمل است.
فیاض نژاد با اشاره به اینکه در گذشته زمان معطلی در گمرک بازرگان چهار یا پنج روز بیشتر طول نمیکشید، افزود: حال ۱۲ روز است که ما در اینجا گیر کردهایم و هیچ خبری از رسیدگی به وضعیتمان نیست. در حالی که مسئولان در این زمینه هیچ اقدامی نمیکنند، ما در شرایط بسیار سختی قرار داریم.
وی همچنین به مشکلاتی که پس از سوختگیری در مرز بازرگان برای رانندگان پیش آمده است اشاره کرده و گفت: بعد از سوختگیری فول باک، متوجه شدیم که طرف ایرانی اعلام کرده است که فول باک برداشته شده است. در داخل پارکینگ آنا وطن، برای یک باک گازوئیل ۲۵ میلیون و ۱۸۰ هزار تومان از ما دریافت کردند. اما وقتی برای پسگرفتن پول خود به آنها مراجعه کردیم، اعلام کردند که مسئولیت آنها تمام شده است و باید با مسئولان شهرستانی و یا استان برای بازگشت پول سوخت مراجعه کنیم.
فیاض نژاد در ادامه گفت: گازوئیل در کشور خودمان لیتری ۵۵ هزار تومان به ما فروخته میشود. این در حالی است که ما برای پسگرفتن آن باید به مسئولان مختلف در شهرستان و استان راجعه کنیم. این شرایط برای رانندگان بسیار آزاردهنده است، بهویژه که بسیاری از آنها از شهرها و استانهای مختلف به مرز آمدهاند و در این وضعیت گرفتار شدهاند.
این راننده ترانزیت در حالی که از شرایط سخت خود و همکارانش در مرز شکایت داشت، تأکید کرد: که اگر مشکلات این رانندگان حل نشود، ممکن است تأثیرات منفی جدی بر اقتصاد کشور داشته باشد. رانندگان ترانزیت بخش بزرگی از اقتصاد کشور را تحت تأثیر قرار میدهند و ارز وارد کشور میکنند. حالا اگر این رانندگان مجبور به توقف طولانی مدت در مرز شوند، دیگر قادر به انجام این کار نخواهند بود و این به ضرر اقتصاد کشور است.
وی با بیان اینکه این مشکلات باید به طور جدی توسط مقامات مسئول پیگیری شود، گفت: فرماندار این شهرستان نمیتواند به تنهایی مشکل را حل کند. برای این کار باید وزیر کشور و دیگر مقامات دولتی به میدان بیایند و با مقامات ترکیه مذاکره کنند.
فیاض نژاد همچنین به تأثیرات نوسانات نرخ ارز اشاره کرد و افزود: زمانی که قیمت دلار بالا میرود، قیمت لیر نیز افزایش مییابد. این برای رانندگان ترانزیت که سرمایهدار نیستند، مشکلات زیادی ایجاد میکند. بیشتر صاحبکارها اعلام کردهاند که ماشینهای خود را خوابانده به خانههای خود برگردید، زیرا برای آنها سودی در این وضعیت وجود ندارد.
این راننده ۶۲ ساله در ادامه گفت: اگر رانندگان سوئیچهای خود را به زمین بگذارند، اقتصاد کشور فلج خواهد شد. زیرا سیستم ترانزیت ارز وارد کشور میکند بدون اینکه چیزی از کشور صادر شود. در این شرایط، نیاز است که مقامات بلندپایه دولتی برای حل این مشکل وارد عمل شوند.
فیاض نژاد با بیان اینکه تنها هدف رانندگان ترانزیت این است که مشکلات خود را حل کنند و به مسیر خود ادامه دهند، افزود: رانندگان ترانزیت هیچگاه نمیخواهند به کشورهای همسایه باج بدهند، بلکه فقط خواستار رسیدگی به وضعیت خود در مرز هستند. امیدواریم مسئولان این مشکل را هرچه سریعتر حل کنند تا از این وضعیت نابسامان خارج شویم.
انتهای خبر/