به گزارش پایگاه خبری مرزداران، کلیسای زور زور، یکی از پنج اثر ثبت جهانی شده آذربایجان غربی، در شهرستان ماکو واقع شده است.
این کلیسا، نامش کلیسای مریم مقدس است که با نام «زور زور» شهرت یافته و با چشم‌اندازی تماشایی در کنار خود یکی از منحصر به فردترین تصاویر را برای هر گردشگری به نمایش در می‌آورد.
طراحی ساده و در عین حال ارزشمند کلیسا موجب شده تا در فهرست آثار ملی ایران و جهان قرار گیرد. بازدید از این اثر تاریخی و معماری منحصر به فرد، تجربه‌ای فراموش‌نشدنی برای هر مسافر به شمار می‌آید.
زور زور تنها کلیسایی که جابجاشده است
امیر جباری، کارشناس ارشد مدیریت جهانگردی، در گفتگو با پایگاه خبری مرزداران اظهار داشت: کلیسای «زور زور» تنها بنای تاریخی ایران است که یک بار جابجا شده و در حال حاضر در جای اصلی خود قرار ندارد.
وی افزود: این کلیسا در کنار روستای بارون واقع شده است، روستایی که به عنوان عبادتگاهی تاریخی شناخته می‌شود و در سکوتی زیبا و دل‌فریب قرار دارد.
جباری همچنین تصریح کرد: کلیسا در دهانه دره‌ای قرار گرفته که رودخانه زنگمار از آن عبور می‌کند. هر بخش از این بنا دارای داستان‌ها و رازهای تاریخی ویژه‌ای است که همچنان برای پژوهشگران و بازدیدکنندگان جذاب است.
تاریخ کلیسای زور زور ماکو
محمد حسینی، استاد تاریخ ایران باستان، در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی مرزداران به شرح تاریخچه و اهمیت کلیسای زور زور در ماکو پرداخت.
وی اظهار کرد: این کلیسا توسط اسقف اعظم «تادئوس مقدس» به نام «زکریا» ساخته شد و به یکی از مراکز برجسته تعلیمات دینی، فرهنگی و ادبی تبدیل گردید.
استاد تاریخ ایران باستان ادامه داد: داستان جالبی در پشت ساخت این کلیسا وجود دارد که به زمان پاپ، رهبر کاتولیک‌ها، باز می‌گردد. در آن زمان، پاپ تصمیم گرفت پیشنهاد قبول دین کاتولیک توسط ارامنه و رهبری پاپ بر کلیسای ارمنی را بپذیرد، مشروط بر اینکه اروپاییان به ارامنه کمک کنند تا کلیسای ارمنی را تحت سلطه درآورند و همگان را مجاب به پیروی از کلیسای کاتولیک نمایند.
وی توضیح داد: مقر رهبر کلیسای ارامنه در آن زمان در شهر «سیس»، پایتخت سیلیسیه در جنوب ترکیه، قرار داشت. پادشاه سیلیسیه، هتوم دوم، با همکاری گروهی از درباریان و رهبر کلیسای ارامنه تصمیم به پذیرفتن این پیشنهاد گرفتند به امید دریافت کمک از اروپاییان که این تصمیم موجب بروز اختلافات و تنش‌هایی میان پیروان کلیسا شد.
حسینی افزود: در پی این تنش‌ها، «زکریا» اقدام به ساخت کلیسای زور زور در سال ۱۲۹۸ میلادی با نام «مریم مقدس» کرد. علاوه بر این کلیسا، ساختمان‌هایی برای تأسیس یک مرکز علمی و مذهبی نیز طراحی شد.
وی اظهار کرد: این اقدام چندین مزیت داشت. نخست آنکه با انتقال مبلغان مذهبی از «قره کلیسا»، تنش‌ها کاهش یافت. دیگر آنکه یک مرکز علمی و مذهبی به منظور آموزش روحانیان تأسیس شد که به اشاعه کاتولیک کمک کرده و به مانعی بزرگ در برابر تلاش‌های دو مرکز علمی مذهبی مهم ارامنه، یعنی «گلازور» و «داتو»، برای جلوگیری از تبلیغ کاتولیک تبدیل شد.
استاد تاریخ ایران باستان خاطر نشان کرد: ساخت کلیسای زور زور در ماکو در سال ۱۳۱۴ میلادی به پایان رسید و این کلیسا در طول فعالیت خود توانست حدود ۱۲ روحانی با شهرت جهانی تربیت کند. از جمله این روحانیان، می‌توان به «اسقف هوانس» اشاره کرد که در سال ۱۳۳۰ میلادی به عنوان اسقف اعظم و مسئول مرکز علمی «دیرکرنا» شناخته شد.
وی در پایان بیان کرد: پس از فوت «هوانس زور زورتسی» در سال ۱۳۳۸ میلادی، کلیسای زور زور دیگر رونق سابق خود را نداشت. با نقل مکان میسیونرهای دومینیکن، این کلیسا نتوانست به عنوان یک مرکز آموزشی به فعالیت خود ادامه دهد. از آن زمان، زور زور به یک مرکز مذهبی تبدیل شد و تا اوایل قرن ۱۷ میلادی، در اوج جنگ‌های ایران و عثمانی، به فعالیت خود ادامه داد.
در نهایت، این کلیسا امروزه به عنوان یک جاذبه گردشگری در شهر ماکو شناخته می‌شود و بازدیدکنندگان بسیاری از سراسر جهان برای آشنایی با تاریخ و فرهنگ ارامنه به این مکان سفر می‌کنند.
این کلیسا چگونه نام‌گذاری شده است؟
محمدحسین الله‌ورنی، کارشناس باستان‌شناسی، در گفتگو با پایگاه خبری مرزداران درباره تاریخچه یک کلیسای تاریخی گفت: ساخت این کلیسا تحت نظر یکی از اسقف‌های مشهور به نام «هوانس زور زورتسی» انجام شده است. این اسقف از سال ۱۳۴۱ میلادی در کلیسا اقامت داشته و احتمالاً نام کلیسا از وی گرفته شده است.
وی افزود: هوانس زور زورتسی علاوه بر اقامت در این کلیسا، در عرصه‌های علمی و دینی فعالیت‌های زیادی داشته است. او کتاب‌ها و مقالات متعددی را ترجمه کرده و در زمینه‌های مذهبی و دینی مانند رسالت حضرت دانیال و انجیل متی تألیفاتی داشته است. بیشتر آثار او در مرکز نگهداری کتب خطی ایروان در ارمنستان نگهداری می‌شوند.
کارشناس باستان‌شناسی خاطر نشان کرد: این اطلاعات نشان‌دهنده اهمیت علمی و مذهبی این اسقف در تاریخ ارمنستان است و اهمیت کلیسا در حفظ آثار فرهنگی و دینی را برجسته می‌کند.
«کلیسای زور زور ماکو» بنایی صلیبی شکل
وی به تشریح ویژگی‌های معماری «کلیسای زور زور ماکو» پرداخته و گفت: این کلیسا به شکل صلیب طراحی شده و مانند سایر کلیساهای ارمنی هم‌دوره خود، با استفاده از سنگ‌های تراشیده در ابعاد مختلف ساخته شده است. سنگ‌ها در نمای داخلی و خارجی کلیسا به طور منظم و بدون استفاده از بند ملات قرار گرفته‌اند که این ویژگی‌ها جذابیت خاصی به ساختمان بخشیده است.
محمدحسین الله‌ورنی تصریح کرد: سازندگان این سنگ‌ها آنها را به‌گونه‌ای تراشیده بودند که هر دو سنگ به طور محکم در یکدیگر چفت می‌شدند و این امر باعث افزایش استحکام بنا شده است.
وی همچنین اشاره کرد: ابعاد کلیسای زور زور در قسمت بیرونی برابر با ۲۰.۷ متر در ۱۰.۵ متر است و ارتفاع آن به ۵۸.۱۲ متر می‌رسد. پس از تجزیه و تحلیل دقیق تناسب‌ها و پلان کلیسا، مشخص شده است که نمای ساختمان به طور کامل با این ابعاد هماهنگ است. ورود به کلیسا تنها از سمت غربی آن ممکن است که در فلزی با نوشته‌های ارمنی و نقش صلیب قرار دارد. درون کلیسا چهار طاق با قوس‌های بیضی شکل دیده می‌شود و همچنین چهار نورگیر کوچک در چهار ضلع آن وجود دارد. گنبدی ۱۶ ضلعی به‌صورت عرقچین بر روی ساختمان قرار گرفته است که نورگیرهایی در ساق آن تعبیه شده است.
الله‌ورنی در ادامه به تزیینات جالب داخل کلیسا اشاره کرد و گفت: یکی از ویژگی‌های برجسته، نقش صلیب بر روی سنگ‌ها و ستون‌های کاذبی است که در اطراف پنجره‌ها و نورگیرها قرار دارند و به قوس جناغی ختم می‌شوند. این ویژگی‌ها، علی‌رغم سادگی ساختار کلیسا، به آن زیبایی و ارزش معماری ویژه‌ای بخشیده و اهمیت تاریخی و فرهنگی این بنا را در تاریخ معماری ارمنی برجسته می‌کنند.
راه دسترسی به کلیسای زور زور ماکو
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی مرزداران، کلیسای زور زور ماکو یکی از آثار تاریخی و مذهبی مهم استان آذربایجان غربی است که در سال ۱۳۸۷ هجری شمسی در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسید.
برای دسترسی به این کلیسا، باید به سمت سد بارون حرکت کرد که جاده آن در قسمت غربی شهر ماکو قرار دارد. پس از عبور از جاده آسفالته پر پیچ و خم، به تأسیسات سد خواهید رسید. از اینجا باید حدود ۵۰۰ متر ادامه مسیر داده و وارد جاده خاکی شوید. پس از پیمودن ۷۰۰ متر دیگر، به کلیسا خواهید رسید.
آذربایجان غربی با بیش از یک هزار و ۸۰۰ اثر ثبت جهانی و ملی، یکی از استان‌های غنی از جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی کشور است. از دیگر آثار مهم این استان می‌توان به قره کلیسای چالدران، آیین مذهبی قره کلیسا، تخت سلیمان تکاب و کاروان‌سرای شاه‌عباسی خوی اشاره کرد.
ثبت این آثار در یونسکو علاوه بر حفظ و نگهداری آنها، موجب جذب گردشگران و ارتقای آگاهی جهانی در مورد تاریخ و فرهنگ این منطقه شده است.
کلیسای زور زور ماکو با معماری خاص و تاریخی خود، یکی از نمادهای برجسته این استان به شمار می‌آید.
انتهای خبر/
